
มะขามหวานเป็นพืชเอกลักษณ์ของเพชรบูรณ์ มาตั้งแต่เดิม จนได้ชื่อว่าเป็น “เมืองมะขามหวาน” ชาวเพชรบูรณ์ปลูกมะขามหวานกันมาก นับว่าเป็นพืชเศรษฐกิจชนิดหนึ่งของจังหวัดเพชรบูรณ์ มะขามหวานของจังหวัดเพชรบูรณ์มีหลายพันธุ์ เช่น พันธุ์หมื่นจง พันธุ์สีทอง(พันธุ์นายหยัด) พันธุ์ประกายทอง พันธุ์อินทผาลัม พันธุ์ศรีชมภู พันธุ์สีทองเบา พันธุ์ปากดุก พันธุ์น้ำผึ้ง พันธุ์เจ้าเนื้อเศรษฐกิจ พันธุ์เพชรเกษตร พันธุ์นายเบี้อง พันธุ์หลังแตก พันธุ์โป่งตูม พันธุ์ผู้ใหญ่มา ฯลฯพันธุ์หมื่นจง ฝักโค้งมากจนถึงโค้งเป็นวงกลม เปลือกฝักหนา เนื้อหนา หวานสนิท หอมกลมกล่อม มีน้ำตาลร้อยละ ๔๒.๐๐ มีกรดทาทาริคร้อยละ ๑.๙๐ ราคาประมาณกิโลกรัมละ ๑๓๐-๑๕๐ บาท พันธุ์สีทอง (พันธุ์นายหยัด) ฝักใหญ่ โค้งปานกลาง ยาวประมาณ ๑๑ เซนติเมตร ฝักมีขนาดสม่ำเสมอดี เนื้อหนา ฉ่ำ มีสีคล้ายทอง หวานมาก รสชาดอร่อย รสชาดสม่ำเสมอดี เมล็ดโต มีเนื้อประมาณ ร้อยละ ๔๕ ของน้ำหนักฝักสุก มีน้ำตาลร้อยละ ๔๒-๔๔ ราคาประมาณ ๑๕๐-๒๐๐ บาท เป็นพันธุ์หนัก ฝักสุกปลายเดือนกุมภาพันธ์ถึงต้นมีนาคม พันธุ์ศรีชมภู ฝักตรงหรือโค้งเล็กน้อย ยาวประมาณ ๑๑ เซนติเมตร น้ำหนักฝักประมาณ ๔๘-๕๕ ฝักต่อกิโลกรัม ติดฝักดก มีฝักข้อเดียวมาก ฝักมีรูปร่างกลม ท้องแบน คอดตรงปลายฝัก เนื้อมีความหวาน อมเปรี้ยวเล็กน้อย กลิ่น และรสชาดคล้ายกล้วยตาก เนื้อมีสีนำตาลอ่อนหรือน้ำตาลอมเหลือง เนื้อมีความหวานไม่ค่อยสม่ำเสมอ เมล็ดล่อน เปลือกฝักบางแตกง่าย มีเนื้อประมาณร้อยละ ๔๓ ของน้ำหนักฝักสุก เป็นพันธุ์เบา ฝักเริ่มสุกในกลางเดือนธันวาคมคุณค่า ฝักมะขามหวานมีราคากิโลกรัมละ ๒๕-๒๐๐ บาท เนื้อมะขามหวานประกอบด้วยแป้ง น้ำตาล ไขมัน กรดทาทาริค โปรตีน เส้นใย น้ำ ฯลฯ มีน้ำตาลประมาณร้อยละ ๓๐-๔๕ ของน้ำหนัก